Planten enzo...

Op het erf van mijn oma staat een den die te hoog reikte, nl. tot aan de elektriciteitsdraden die het huis van stroom voorzien. De den werd daarom gekortwiekt en opgedeeld in 3 kerstboompjes. Een voor beneden, een voor het balkon en een voor de voorzaal. Raar, zo'n warme kerst, maar het was toch relatief koud voor Suriname want het had veel geregend.
Met kerst voor het eerst een rood wijntje gedronken in Suriname, op kamertemperatuur, dus 32 graden. Die kwam hard aan. Het tweede glas heb ik maar gekoeld, uit de ijskast, gedronken, dat ging me beter af.

Kleine regentijd, tijd om meloenen te planten. Vorige week hebben we op de plantage 72 pollen gemaakt: een cirkel van een diameter en halve meter diep omspitten, vullen met een emmertje kippenmest, mengen en in een piramidevorm achterlaten. Dit is echt heel zwaar werk. De pollen moeten dan 1 a 2 weken rusten. Wij hebben ze een week laten rusten en onlangs zijn we de meloenzaden gaan planten. Hiervoor hebben we in elke pol 9 zaadjes op vingerkootdiepte verdeeld in de punt van de pol (zie foto). Dit mocht ik, volgens Indiaans gebruik nog wel doen, als vrouw zijnde. Maar vanaf nu mag ik de pollen en meloenplantjes niet meer opzoeken. Tja...
Er waren veel sprinkhanen in het pollenveld, eentje speelde verstoppertje met me. Iedere keer als ik opschoof om hem beter te bekijken, probeerde hij zich te verstoppen achter de grasspriet (zie foto).
De plantage hebben we redelijk opgeschoond achtergelaten (zie foto, 300 graden panorama). Het gras groeit in 1 week ongeveer 15 cm.

Op de plantage ontdekte we een grote zuurzak in de boom (zie foto). Van de zuurzak kan je heerlijke nektar maken, ik noem dit een godendrank. Hiervoor moet je de zuurzak schillen, de zaden en het hart verwijderen (zie foto), de pulp mengen met gecondenseerde melk, melk en water. Altijd koud drinken. Subliem!

Ik ben ook aan het experimenteren met wat kruiden; dille en basilicum kwamen heel snel op (3 dagen na het zaaien al), rozemarijn en peterselie doen het erg rustig aan.

Mie wiensie yu

Swietie Kresneti nanga wang Boeng Njoeng Jari
Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar

Op de foto's:
De ontsproten kasave-stokken van een vorige weblog; paardenvlieg zuigt sprinkhaan leeg; een sibie-boesie (zware regenbui) houdt ons een half uur in de winkel vast met het vuurwerk; een pagara (chinese rol) van slechts 5 meter, het vuurwerk is relatief duur dit jaar, omdat de tweede container met vuurwerk pas in februari aankomt...

Dagelijkse Dingen

Ik ben nog niet gewend aan de koude douches. Na een maand in Suriname ben ik op dit gebied nog steeds een chicken; ik begin met een klein straaltje en bouw het langzaam op. Ik ben nog niet toe aan de stoere manier; meteen eronder en eventueel erbij brullen. Cool is natuurlijk als je helemaal geen spier verrekt. Sommige huishoudens hebben wel koud en warm water, maar over het algemeen is in Suriname een warmwaterkraan overbodige luxe.
Wel of geen warm water bij de bouw laten installeren? Ik ben er nog niet uit, in ieder geval wel voorbereiden voor het geval dat. De computer van de bouwtekenaar is gecrasht, ik moet nog even geduld hebben.
Ja geduld. Het is al begonnen hoor. Gisterochtend werd mijn tante gebeld; haar nieuwe bankstel zou over een half uur geleverd worden. Dat werd over 2 uur.
Gisteren m'n zeepostpakket met extra kleren enzo opgehaald; 2 en een half uur gewacht. Heb me daarbij ook nog geërgerd aan een voordringer. De meneer in zijn blauwe Staatsolie hemd vond zichzelf blijkbaar belangrijker. In de rij heb ik de strijd gewonnen, maar blijkbaar had hij de juiste “name and face”, want hij was na een half uur al weg.
Gisteren ook de eerste stroomstoring op mijn verblijf meegemaakt. Ik was lekker een dutje aan het doen, en zou er dus niets van merken, ware het niet dat de achterbuurman zijn aggregaat aanzette en alle buren in de omgeving trakteerde op een hels lawaai. Ik was stomverbaasd. Ik heb maar een glaasje wijn achterovergegooid in plaats van me te ergeren. Toen ik een paar dagen geleden na een wandeling in de hete zon bij mijn fast-internetcafe aankwam was het nogal donker binnen en de ramen waren open: “Stroom, a no de.” Er is geen stroom. Ik wilde erop wachten, maar dat werd me afgeraden. Gelukkig maar, want het heeft nog een paar uur geduurd voordat er weer stroom daar was. Een andere keer was ik net m'n weblog aan het bijwerken en “bloop”, duisternis. Maar toen zeiden ze: “ie kan wroko doro”. Ik kon doorwerken. Er bleek een stop doorgeslagen te zijn, de computers werden omgeleid naar de werkende groepen. De airconditioning hadden ze echter wel uitgelaten, dus werd de ventilator aangezet met geopende ramen. De muskieten hebben lekker van me gesmuld. Ik moet toch snel van dit Euro-huidje af zien te komen hoor.
Gisteravond m'n eerste kakkerlak met slipper getermineerd. Let op: met slipper. Iedereen kan een kakkerlak met een spuitbus termineren. Maar niet iedereen durft het met een slipper, je hebt tenslotte ook vliegende kakkerlakken in Suriname, en of ze vliegen, weet je niet van tevoren, tenzij je een kenner bent.
Ik vermaak me enorm met de media in Suriname. Zit je van Ben Affleck te genieten in een spannende film op TV, loopt er doodleuk reclame van de sponsor door het beeld met de tekst: ++++ Wij verkopen ook Varkenskoppen +++ varkenspoten+++, enz..enz.. Ineens ziet Ben Affleck er niet meer zo smakelijk uit, raar he?
In de Surinaamse kranten worden elke dag bijzondere dingen die in de wereld gebeuren gepubliceerd. Volgens mij hoor je de meeste van deze berichten nooit in Nederland (zie foto).
Het is heel zinvol om de krant te lezen in Suriname. Waar in Nederland iedereen een persoonlijke brief krijgt voor bijvoorbeeld een reünie van de oude school, wordt dit in Suriname in de krant aangekondigd. Ook overlijdensberichten zijn belangrijk. Er staat bijna altijd een foto van de overledene in de krant en zo weet meteen iedereen of ie hem of haar kent. Wat meestal zo is, want iedereen kent bijna iedereen; er wordt daarom ook heel veel over de overledenen gepraat: “Heb je het gelezen? Zus en zo is overleden, was hij niet de oom van die en die?”
Er valt nu elke dag wel tenminste één manja uit oma’s boom. Mijn fruitontbijt bestaat nu dus in ieder geval uit een manja.
Laatst lekker wezen shoppen in de stad. Bij Telesur hoorde ik muziek; ik ga er natuurlijk op af. Naks Kaseko Loko trad op en het klonk heel goed!! Heb natuurlijk uitgebreid staan luisteren. Alweer een pluimpje voor Telesur. Dit was nl. de voorbereiding van hun 5 km trimloop die later werd afgesloten met nog meer feesten op het onafhankelijkheidsplein met o.a. Shaggy. Ik heb niets met Shaggy; ik ben dus thuis gebleven.
Suriname concentreert zich steeds meer op sport en gezond eten; goeie zaak! Grote instellingen organiseren steeds vaker een trimloop en diëtistes geven op TV advies over gezond eten. Ik vermaak me met de Surinaamse TV kok Soeng Ngie. Hij begint met het voorbereiden van de meest overheerlijke spijzen, waarna hij ze vervolgens verpest door allerlei sauzen erbij te gooien. Maar hij is zo aardig om erbij te vermelden dat het optioneel is; je moet begrijpen dat hij zelf leverancier is van de producten die hij voor zijn gerechten gebruikt.
Naast het promoten van sport en gezond eten wordt er helaas ook enorm geïnvesteerd in het aanwakkeren van verslavingen. Voor zo'n kleine bevolking zijn er bijvoorbeeld veel teveel casino's. En ik prijs de promo-akties van Telesur wel aan, maar nu er volgend jaar 2 concurrenten op de markt komen, krijg je natuurlijk de telecommunicatie en internet strijd. Suriname belt mobiel nu alleen nog maar prepaid, binnenkort komen er dus abonnementen, ongetwijfeld me leuke gratis mobieltjes. Ik vraag me af wie nog z'n telefoonrekeningen hier zal kunnen betalen. Websex wordt ook al aangeprezen, maar daarvoor moet je nog wel naar speciale internetplekjes, hihi. Tja, voor ieder wat wils, er zijn ook veel erotische massagesalons. Degene die denken dat Suriname met al die buitenmannen en buitenvrouwen dit niet nodig heeft, komt dus van een koude kermis thuis.
Ikzelf ben natuurlijk erg bescheiden op dat gebied, hihi. Laatst dacht ik heel stoer, omdat ik al bijna thuis was, laat ik toch voor de grap eens wel wat terug zeggen, kijken wat er gebeurt. “Dag schatje, hoe gaat het met je?” “Het gaat goed hoor, en met jou?” “Eigenlijk niet zo goed”, hij begint met me mee te lopen, “ik ben alleen toch, ik zoek iemand om me gelukkig te maken, wil je niet..." Ik gaf hem de kans niet om uit te praten “Goed blijven zoeken hoor, dan zal het vast wel lukken” “Denk je?” “Ja, ik weet het zeker” en als Speedy Gonzalez liep ik naar huis.

Ik zit nu dus al een maand in Suriname en ik moet zeggen ik voel me als herboren. Het lijkt alsof ik heel lang mijn zintuigen door de Eurostress heb onderdrukt, en nu worden ze langzaam weer wakker, het is echt alsof ik meer ruik, zie, hoor, voel en nou ja... proeven, dat weet ik niet, dat zat altijd wel goed geloof ik.

Foto's: de kleine kolibri heeft eindelijk voor me geposeerd. De kleine salamander is de kamra-wintje (kamer-wijf); iedereen heeft ze in huis; ze eten alle kleine insecten op, maar lusten ook alles wat zoet is, ook sterke drank. Als laatste een voorbeeld van een opmerkelijke krantenbericht.

Geen wonder....

M'n tante was gisteren jarig en ik heb voor haar verjaardag een grote pan met Chinese kip en paddestoelen klaargemaakt. Moe van al het werk ging ik in de middag wat op bed liggen rusten. De wind waaide heerlijk door m'n kamer en ik staarde door de shutters naar de wiegende takken van de manjaboom buiten. Mijn oog viel op een lange kale tak die naar beneden hing. Hoe langer ik keek hoe meer ik besefte dat dit geen onderdeel van de manjaboom kon zijn. Bovendien was de tak een stukje bruin, dan weer groen, dan weer bruin enz. Ik stond op uit bed en begon de tak te volgen. En ja hoor, het eindigde in een hoop groene massa met een oog. Geen wonder dat ik de leguanen nooit in de boom zie zitten! Kijk zelf maar, dit is moeilijker dan het moeilijkste zoekplaatje dat ik ooit ben tegengekomen.

Gisteren kwam de uitvoerder voor de bouw van het huis even langs. Hij kwam melden dat hij voor anderhalve week bij familie in Guyana ging. Zo wist ik dat ik hem niet kon bereiken voor het geval ik hem nodig had. Bijzonder attent. Ik kreeg ook wat tips voor het bouwontwerp.

Op het feestje van mijn tante was een echtpaar dat een appartement verhuurt aan vakantiegangers. “Nederlandse stagiaires,” zeiden ze, “die willen we niet meer hebben. In het begin hebben we de fout gemaakt om aan hun te verhuren. Het was een in- en uitloop van jongemannen van alle Surinaamse culturen. De stagiaires hebben huis gehouden.”
Krioelt het daarom zo van de vrouwelijke Nederlandse stagiaires in Suriname; om van alle snoepjes te proeven? De Belgische stagiaires schijnen hierom ook populair te zijn, voegde een andere feestbezoeker eraan toe.

Hieronder mijn favoriete fruitontbijt, de Papaya, van begin tot eind.

Diefstal

Onlangs bezocht ik op de IDFA de voorstelling “Zonder plant ga je niet leven”, een documentaire over dé boom- en plantendeskundige Frits van Troon, een Saramaccaan. De voorstelling werd in het Cultureel Centrum Suriname gehouden. Echter, de voorstelling was verlaat omdat beide DVD-spelers in de middag waren gestolen. Dit ondanks de bewaker die was ingeschakeld. Tja, dan ga je hier over praten en dan stapelen de verhalen over diefstal zich op. Ik denk dat er niemand in Paramaribo is die niet is bestolen. Wij zijn ook bestolen. Al onze tuingereedschappen die we op de plantage in een afgesloten huisje hadden opgeslagen zijn gestolen. Van bijna iedereen is de gasbom gestolen (gas wordt niet centraal aangeleverd, elektriciteit wel). De taxi-chauffeur vertelde hoe zijn hele kippenren was leeggestolen, met kalkoenen, hanen, hennen en kuikens. Een mevrouw die ook het documentaire festival bezocht vertelde hoe ze op een dag ineens geen water meer had; de koperen buizen voor watertoevoer waren gestolen. Ook kan ze de avond tevoren haar vuil niet op straat zetten. Dieven kiepen ’s nachts haar vuilniszakken op het trottoir om en gebruiken de zak om hun gestolen goed te vervoeren. Van het vliegtuigwrak van de grote crash is onlangs ook al het aluminium van leeggeplunderd. Een paar maanden terug zijn de bliksemafleiders van een elektriciteitspaal gestolen. De bliksem is toen ingeslagen en heel Paramaribo zat 6 uren zonder stroom. Als je geen waakhonden hebt, dan moet er aldoor iemand thuis zijn. Prikkeldraad bovenop het hek komt ook steeds vaker voor. Sowieso heeft iedereen dievenijzer voor zijn ramen en deuren. Voor de bouw ben ik nu ook aan het rondkijken naar een leuk design voor dievenijzer. Ik denk dat het een honingraat patroon wordt.

Help!

Help, m'n oma zorgt een beetje te goed voor me. Ze probeert me vet te mesten. Ik hoef maar even te zeggen wat ik lekker vind en de volgende dag staat het op het menu. Hieronder nog wat foto's van Nappie-soep van oma, licht gerookte (warang) Koepila, ingemaakte birambie's en de Djoeka-bangi (boslandcreool bank) die ik van oma heb gekregen. De muskieten daarentegen proberen al mijn bloed te drinken. Ik ben overgestapt op lange broeken.

De stadsbus

Er is heel veel chaos in Suriname, maar een verassende uitzondering is de busrit. Ik ken geen gelegenheid waar de structuur zo strak en vanzelfsprekend is als in de stadsbus van Paramaribo. Zelfs ik als gestructureerde EuroSurinamer ga daar de fout in.
Ten eerste, er zijn geen vaste vertrektijden vanaf het station; de bus vertrekt zodra alle zitplaatsen bezet zijn. Hoe jonger en exotischer de bus-chauffeur, hoe luider en wilder de muziek in de bus. Bij het instappen of verlaten van de bus betaal je de chauffeur 1 SRD (30 eurocent) ongeacht de lengte van de busrit. Je zegt geen goeiedag of alsjeblieft tegen de chauffeur, dat is un-cool.
Eigenlijk wordt er helemaal niet gepraat in de bus. Maar ik moest bij mijn eerste busrit wel vragen hoeveel het kostte. Ik voelde me toen zo ongemakkelijk.
Je kunt op elke plek uitstappen, druk op de bel en een paar seconden later stopt de chauffeur. Het is geen probleem als je de bel 3 seconden na de laatste stop weer indrukt, de chauffeur stopt gewoon weer. Je kunt in alle rust uitstappen, ook als je helemaal achterin bent ingesloten. Je haasten is un-cool.
In een stadsbus zijn ongeveer 26 zitplaatsen, waarvan 5 zitplaatsen vouwstoelen zijn. Deze vouwstoelen worden alleen door de laatste 5 passagiers ingenomen en worden in de loopgang uitgevouwen. Als je zelf naast een vouwstoel zit, en er iemand binnenkomt die op deze stoel komt te zitten, wordt je geacht de stoel voor deze persoon uit te klappen. Je dient de stoel ook weer in te klappen als de passagier uitstapt. En dit zonder enige mondelinge communicatie, geen alsjeblieft, geen dankjewel; dat is absoluut un-cool!
Gisteren klapte een oudere mevrouw een stoel naast me zo hard uit voor een nieuwe passagier dat mijn enige conclusie hierover was dat ik het had uit moeten klappen, wellicht omdat ik jonger dan haar was. Ik moet me nog verder verdiepen in deze regel.
Je mag in een stadsbus geen zitplaatsen blokkeren, je moet altijd van het gangpad af doorschuiven. Geloof me, deze regel kan heel frustrerend zijn als je alleen nog kunt doorschuiven naar een plaatsje naast een veel te dikke dame. Ze zal wel proberen ruimte voor je te maken hoor.

Maar goed, de staat van de bus zelf, is weer een ander verhaal. Gisteren zat ik bijvoorbeeld lekker droog in de bus, terwijl het buiten regende. Ik zat wel een beetje ongemakkelijk omdat ik een zitplaats bovenop het achterwiel van de bus had, dus minder comfortabel vanwege de verhoogde vloer. Blij dat ik lekker droog zat, voelde ik toch wat druppeltjes langs mijn been lopen. Ik begreep het niet. Eerst keek ik of het toch ergens inwaaide via het raam, maar nee, en trouwens het water liep langs de achterkant van m'n been. Ik had toch niet ergens een wond opgelopen? Nee, het was echt water. Toen ontdekte ik een gat in de vloer van de bus, net boven het achterwiel. Achteraf realiseer ik me dat het wel op een kogelgat leek. In ieder geval, het opspattend water van het wiel kwam door het gat tegen m'n been aan en druppelde zo naar beneden. Goh.. ik heb maar gedaan wat ik dacht dat elke andere passagier zou doen, gewoon m'n schoen bovenop het gat geplaatst en in alle rust verder genoten van de busrit en de muziek.

Deze busrit maakte ik trouwens toen ik terug kwam van het Ministerie van Openbare Werken. Daar wordt nu gewerkt aan de eerste schets van de bouwtekening, volgende week krijg ik deze te zien. Op deze locatie heb ik me ook meteen aangemeld bij de Vreemdelingendienst. Ik mag nu officieel tot en met 6 mei 2007 in Suriname blijven.

Ik wens.....

Wat een heerlijke vakantie.... dit bevalt me zo ontzettend goed dat ik er wat mij betreft geen einde aan hoeft te komen. Nu is het niet altijd feest hoor. Zoals afgelopen zondagavond. Gedurende de dag had het geen druppel geregend, en waar het de laatste dagen afkoelde tot 25 graden in de avond, bleef het maar op 30 graden. Het was me even teveel. Ik ben op bed gaan liggen met alle shutters open en veel meer kon ik niet doen dan mijn lichaam laten ventileren. Toen dacht ik, "ik hou het hier echt niet vol zonder air-conditioning". Op deze manier niets doen, maakt me niet echt blij. Maar de volgende ochtend was het alweer een heel andere dag, het waaide heerlijk, ik zat op het achterbalkon vol energie de plattegrond voor het huis bij te werken en ik dacht "ik wil hier nooit meer weg".
De inburgering heeft weer een nieuw niveau bereikt. Langzamerhand krijg ik wat meer obia- en wintie tories te horen, dit zijn verwerings- en verhalen over geesten die het lichaam overnemen. Ik neem ze serieus want het is ook mijn eigen familie die het meemaakt, en ze zijn niet zo erg bijgelovig. In ieder geval weet ik nu wat ik moet doen om ongenode geesten weg te houden; een potje kwikzilver in de buurt houden of een paardenhoef achter de deur. Zegening door een priester is lariekoek; brengt geen resultaat.
Gisteren heb ik weer de plantage in Powakka bezocht. In de auto er naartoe zat ik achterin en keek tegen de stro-hoed van mijn tante aan. Op een gegeven moment zag ik iets aparts, goh, dacht ik, wat is mijn tante creatief geweest om zo'n schattige spin met pluizige roze pootjes en zwart voetjes te borduren op haar hoed. Je raadt het al, dit schattige spinnetje begon te bewegen en was ineens niet zo schattig meer. Het bleek een baby-boesi-anansi spin te zijn, niet de giftigste spin die er is, maar je kan er toch goed ziek van worden. Helaas moet ik mededelen dat de baby-boesi-anansi ter plekke is getermineerd.
Bij de plantage aangekomen wilde ik naar het toilet. Vorig jaar heb ik het toilet daar geverfd en gelukkig was het nog in goeie staat. De vleermuizen hadden het nauwelijk bevuild. Ik vroeg mijn tante of zij ook al naar het toilet was geweest, antwoord: nee, ik durf niet. Hmm.. desondanks ging ze wel met me mee om het water bij te vullen. Ik keek in de toiletpot en daar zat een kikker. Oh, zei ik, er zit een kikker in het toilet. Mijn tante trok het toilet door en ik zag de kikker naar boven klimmen, maar na een tijdje was ie niet meer te zien. Hmm... ik wilde liever niet in de bosjes plassen, dus toch maar het risico genomen. Gelukkig ging alles goed. Advies van m'n tante: het is altijd goed om niet de hele pot te bedekken, als je een stukje achter je open laat kunnen de beesten er in ieder geval uitspringen.
Daarna hebben we heerlijk gewerkt, ik heb vooral getjapt (zie foto). In de rustpauze genoten we van overheerlijke zuurzaksap. Dit is toch echt een godendrank! We hebben pepers en kasave geplant en bij het water stekjes van de ananasbloemenstruik. Kasave plant je door 2 stukken tak van een bestaande kasave stam horizontaal in de grond te doen, ongeveer 10 cm diep (zie foto). Later hebben we pompelmoezen geoogst, bitawirie geplukt, birambie geplukt (wel 2 grote zakken vol) en 1 groene manja geplukt, omdat ik wilde weten wat voor manjaboom (mangoboom) ik daar heb. Waarschijnlijk is het Golet, aan de vorm te zien, maar het zou ook papaya manja kunnen zijn.
Daarna zijn we naar Domburg gereden en hebben een Djogo (grote fles Parbo bier) genuttigd. In Nederland zijn er zo vaak bewonersprotesten tegen het kappen van bomen bij de bouw. Hier is dat duidelijk niet aan de orde (zie foto).
Vandaag even de stad in geweest. Een paar nieuwe films op dvd gekocht voor 10 SRD per stuk (nog geen 3 euro). Als de dvd in Pal-formaat is en je het liever in NTSC-formaat wilt, dan regelen ze dat wel even voor je.... fantastisch. Vorige week was Casino Royal, de nieuwe James Bond al op TV.
Vorig week heb ik ook een bezoek aan de Jaarbeurs gebracht, en heb bij de Telesur kraam nagevraagd hoe het nu zit met satelliet internet. Ik kreeg gelukkig een duidelijk antwoord: het wordt nog niet geleverd. Je kunt het wel via een buitenlandse provider regelen, maar dan ook het een en ander betalen aan Telesur voor het gebruik van het luchtruim. Dit gaat dus niet door, want de hardware alleen voor deze grap kost rond de 3000 euro. Ik was wel onder de indruk van hun service, zeker voor Surinaamse standaarden. Ik heb mijn gsm laten reactiveren en dat was in 10 minuten voor elkaar. Wat minder is, is dat ik het uberhaupt heb moeten reactiveren voor 10 USD. Als je je gsm 3 maanden niet gebruikt, wordt het weer gedeactiveerd. Je kunt wel gebeld worden, maar je kunt niet meer opwaarderen. Op de jaarbeurs kreeg ik ook de gelegenheid om bij een goudmijn kraam een blok goud van 30 kilo op tillen. Best indrukwekkend, zo klein en zo ontzettend zwaar.
Eergisteren naar de IDFA Tropics geweest, naar de premiere van de nieuwe film van Pim de La Parra, Hori yu srefi. Bijzondere film en de creme de la creme van Paramaribo was aanwezig, inclusief mevrouw Venetiaan. Na de film kon men vragen stellen aan de filmmakers en natuurlijk kon je daar warme maaltijden nuttigen.
Op de foto's: Ik tjap, plantage makeover (een ochtend werken), casave planten. Tros birambie's, een volbeladen birambieboom, de oogst in de pickup, Domburg boomdaken.